Kadzidła na świecie

Sztuka kadzenia w różnych regionach i kulturach świata

Sztuka kadzenia wykształciła się w każdym miejscu na Ziemi i używa się jej od zarania dziejów. Służyły zarówno do uzdrawiania jak i uświęcenia przestrzeni. W wielu częściach Ziemi i cywilizacjach zauważano, że zapobiegają roznoszeniu się chorób zakaźnych oraz zapobiegają wielu schorzeniom. Stosowano je także podczas modłów, rytuałów i medytacji. Chciałbym dzisiaj zabrać  Cię w podróż po starożytnych cywilizacjach i kulturach naszej planety, zagłębiając się w to jak sztuka kadzideł wyróżniała się w danych kulturach.

Poniższe przykłady to tylko mały zbiór informacji i mojej wiedzy, użytkowanie kadzideł jest nieodłączną częścią rozwoju ludzkości i rozwijało się równolegle z ogromną częścią praktyk animalizmu i szamanizmu oraz rozwoju duchowego w każdym zakątku Ziemi. Jest to wielka dziedzina niosąca ze sobą ogromne zasoby informacji. Poniższy artykuł potraktuj proszę jako skromny zbiór informacji, źródła umieszczone są na dole strony.

Egipt i Mezopotamia

Niezwykle bogata gama żywic i kadzideł pochodzi właśnie z Bliskiego Wschodu. Ludność tych ziem niesie wyjątkowe dziedzictwo kulturowe i materialne, jeżeli chodzi o korzystanie z świętych roślin i żywic.  Harmonijne, gęste zapachy były nieodłączną częścią obrzędów, używano ich podczas czczenia Bogów i praktyk duchowych. Zapach był bramą łączącą z tym co boskie, niepoznawalne. Obfite ilości żywicy i drewna codziennie wypalano w świątyniach, a każdy zapach był niezależnym nośnikiem pewnej informacji, miał swoje konkretne znaczenie dla ceremonii.

Starożytni Egipcjanie używali najczęściej kadzidłowca, mirry oraz Kyphi i Kapet. Historyk Plutarch (około 70 p.n.e.) mówi nam, że kadzideł używano trzy razy dziennie. Olibanum składano w ofierze rano, gdy drzwi do świątyni zostały otwarte, następnie mirry używano w południe i wreszcie Kyphi oraz Kapet wieczorem o zachodzie słońca, po czym drzwi świątyni zostawały  ponownie zapieczętowane. Ostatnie kadzidło - Kyphi (w ofierze do męskich bóstw) i Kapet (w ofierze do bóstw kobiecych) to wyjątkowa i aromatyczna mieszanka bardzo interesujących składników. Zakłada się, że zawierały w sobie takie składniki jak: miód, wino, rodzynki, mirrę, jagody jałowca, cyperus, żywice terpentynową, aspalat i tatarak. Według różnych uczonych mogło ono posiadać również takie składniki jak szafran, kardamon, mastyks, cynamon, mięte, hennę oraz wiele innych.  

“The Obsequies of an Egyptian Cat”  John Reinhard Weguelin, 1886

W islamie prorok Mahomet zachęcał do palenia drewna agarowego (znanego również jako bakhour) w meczetach, aby zachować ich czystość i piękno. Było to szczególnie ważne w dniu Jumah (piątek). Wielu muzułmanów przeniosło tą tradycję ze swoich świątyń do własnych domów, mając nadzieję że odzwierciedli ona naturę świętej i bezpiecznej przestrzeni zapewnianej przez meczet. Kadzideł używa się w tej kulturze do dziś, między innymi przy wielu ceremoniach, błogosławieństwach i do oczyszczenia świętych miejsc takich jak Al-kaba w Mekce.

Islam

Grecja i Rzym

Kadzidło przybyło do starożytnej Grecji i Rzymu poprzez Babilon, gdzie używano go podczas modlitw i wyroczni. Był używany głównie jako odosobniona forma kultu lub część różnych rytuałów. W religii greckiej i rzymskiej, podobnie jak w wielu innych wyznaniach, dym kadzidła wznoszący się do nieba był środkiem komunikacji z bogami i formą ofiarowania (karmienia) ich.

Chrześcijanistwo

Praktyka ta jest zakorzeniona we wcześniejszych tradycjach judaizmu. Dym płonącego kadzidła jest interpretowany zarówno przez zachodnie kościoły katolickie, jak i wschodnie kościoły chrześcijańskie jako symbol modlitwy wiernych wznoszących się do nieba.

Ponadto w czasach biblijnych kadzidło z mirry — często w połączeniu z kadzidłem (olibanum) — palono w miejscach kultu, aby oczyszczać powietrze i zapobiegać rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych, w tym tych wywoływanych przez bakterie. Jedno z ostatnich badań wykazało, że spalanie mirry i kadzidłowca może zmniejszać liczbę bakterii w powietrzu nawet o 68%. Więc pokazuje to, że praktyki, które kiedyś opisywano jako odstraszające zaraze i złe moce, mają swoje zakorzenienie we współczesnej nauce.

Starotestamentowy obraz wznoszącej się ku górze woni kadzidła jest symbolem modlitwy: „Niech moja modlitwa będzie stale przed Tobą jak kadzidło; wzniesienie rąk moich jak ofiara wieczorna” (Ps 141,2)

Buddyzm

Buddyjska tradycja palenia kadzidła była praktykowana w wielu krajach azjatyckich, takich jak Chiny, Tajlandia i Korea. Jego zapach i dym były uważane za niezbędny sposób uświęcenia rytualnego zachowania w praktykach buddyjskich. 

Kadzidło jest często wymieniane w kanonie palijskim, pismach świętych, które datują się na życie Buddy. Wraz z kwiatami, jedzeniem, napojami, a nawet szatami kadzidło było powszechnym darem składanym czcigodnej osobie na znak szacunku.

Chiny

Najwcześniejsze udokumentowane dowody używania kadzideł znajdują się w starożytnych Chinach, gdzie wytwarzano je z mieszanek ziół i roślin, takich jak cynamon i drzewo sandałowe, dwa zapachy, które wciąż są szeroko stosowane w nowoczesnych kadzidłach.

Sztuka chińskiej kultury kadzidła sięga tysięcy lat wstecz do dynastii Han. Kadzidło było używane do aromatyzowania pokoi i odzieży, jako integralna część buddyjskiego kultu oraz jako uszlachetnianie przestrzeni i przyjemność dla uczonych i szlachty.

Następnie kultura kadzidła nadal rozkwitała wspierana przez silny handel, rozprzestrzenianie się buddyjskich wierzeń i częstą wymianę z zagranicą. W tym czasie powstał historyczny Jedwabny Szlak. Do najczęściej używanych kadzideł w tym czasie należały agar, kamfora, styraks, goździki i żywica damarowa. Ulubione przez członków rodziny królewskiej drewno agarowe uważane było za najbardziej luksusowe.

Użycie kadzideł w Chinach osiągnęło swój szczyt za czasów dynastii Song. Wówczas szlachta cieszyła się nim jako popularną rozrywką kulturalną, budując sale przeznaczone do ceremonii kadzidła. Dwór Cesarski założył „Repozytorium kadzideł i leków”, aby nadzorować import drewna agarowego oraz innych przypraw i leków. Wraz ze wzrostem popularności kadzidła uczeni i arystokracja używali go podczas komponowania poezji, gry na instrumentach muzycznych, organizowania uczt lub podczas medytacji. Kultura kadzidła była nadal popularna w czasach dynastii Ming i Qing podczas imprez towarzyskich i codziennych zajęć rekreacyjnych.

,,Listening to the Ancient Zither: a Pictorial Rendition’’ (wycinek obrazu, The Palace Muzeum Beijing)

Celtowie oraz kultury słowiańskie

Również na naszej ziemi używano obficie wielu kadzideł. Najczęściej były to wiązanki i żywice. Używano ziół takich jak piołun, wrotycz, róża, wierzba, brzoza, żubrówka oraz wiele innych. Niektórymi z nich oczyszczano dom i przeganiano szkodniki. Celtowie mieli praktykę, która polegała na skraplaniu przestrzeni wodą z rzeki lub strumienia, w połączeniu z paleniem jałowca w celu błogosławienia i ochrony lub poświęcenia domu lub osoby. Są to kadzidła, które niosące niezwykłą mądrość naszej ziemi. Pamiętające jej historie i opowieści.

Rdzenne plemiona Ameryki

Palenie ziół lub kadzideł jest świętą praktyką dla wielu rdzennych plemion. To rytuał oczyszczenia i ochrony ciała fizycznego i duchowego. Efektem dymu jest wypędzenie negatywnych energii. Wielu wierzy, że moc i właściwości lecznicze ziół mogą uwolnić osobę lub miejsce od niechcianych myśli, smutku, niepokoju, ducha, nieczystości, złego stanu zdrowia i niechcianej energii lub emocji. Oczyszczanie pozostawia dobry nastrój oraz spokój i harmonię zarówno dla jednostek, jak i środowiska. Używano świętych rdzennych roślin. Najbardziej znanymi jest cedr, szałwia, żubrówka i tabaka. 

Starożytne cywilizacje Ameryki Środkowej 

Jednym z niezwykle ważnych kadzideł dla cywilizacji Majów i Azteków był kopal. Pełnił tak znaczącą rolę, że stał się ogólnym terminem zakorzenionym w rdzennym języku Azteków nahuatl, w którym „copalli” określa zapachowy dym. (Tak samo w naszym języku słowo ,,kadzidło’’ jest zaczerpnięte od nazwy żywicy drzewa kadzidłowca). Nosi ono w sobie mądrość Ziemi i przodków którzy w niej spoczywają. Używano więc kopalu do wielu starożytnych rytuałów, a także współczesnych rytuałów odprawianych przez potomków Majów.

Są to przykłady tylko z niektórych cywilizacji, które wniosły do świata kadzideł swoją mądrość. Czytając strony historii możemy dowiedzieć się o tej sztuce ogromnie dużo, również z wielu miejsc, których nie przywołałem powyżej (między innymi Japonia, Mongolia, Rosja, Skandynawia, Kraje Afryki, Australia i wiele innych) ale to już zostawię na inny artykuł.

...

Źródła którymi się wspierałem

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6801997/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29530608/

https://pl.aleteia.org/2020/09/21/kadzidlo-vs-choroby-przenoszone-droga-powietrzna-kilka-faktow/

https://egyptianstreets.com/2021/12/29/egypts-history-of-burning-incense/

https://www.healthline.com/nutrition/myrrh-oil#TOC_TITLE_HDR_4

https://www.thefeuerlecollection.org/en/history-of-incense/

https://www.wandering-stars.net/kepu-temple-incense