Kadzidła na świecie

Sztuka kadzenia w różnych regionach i religiach świata

Sztuka kadzenia wykształciła się w każdym miejscu na Ziemi i używa się jej od zarania dziejów. Służyły one zarówno do uzdrowienia jak i uświęcenia przestrzeni. W wielu częściach Ziemi i cywilizacjach zauważano, że zapobiegają roznoszeniu się chorób zakaźnych oraz zapobiegają wielu schorzeniom. Stosowano je podczas modłów, rytuałów i medytacji. Chciałbym dzisiaj zabrać  Was w podróż właśnie po starożytnych cywilizacjach i kulturach naszej planety i podzielić się tym, jak sztuka kadzideł wyróżniała się w danych kulturach i rejonach i jakie dziedzictwo nosi.

Poniższe przykłady to tylko mały zbiór informacji i mojej wiedzy, użytkowanie kadzideł jest nieodłączną częścią rozwoju ludzkości i rozwijało się równolegle z ogromną częścią praktyk animalizmu i szamanizmu oraz rozwoju duchowego w każdym zakątku Ziemi. Jest to wielka dziedzina niosąca ze sobą ogromne zasoby informacji. Poniższy artykuł to tylko mój skromny zbiór wiedzy o jakim dowiedziałem się odkrywając ten świat oraz korzystając z innych naukowych źródeł.

Egipt i Mezopotamia

Niezwykle bogata gama żywic i kadzideł pochodzi właśnie z Bliskiego Wschodu. Ludność tych ziem niesie wyjątkowe dziedzictwo kulturowe i materialne, jeżeli chodzi o korzystanie z świętych roślin i żywic.  Harmonijne, gęste zapachy były nieodłączną częścią obrzędów, używanej podczas czczenia Bogów i praktyk duchowych. Bramą pozwalającą się połączyć z tym co boskie, niepoznawalne. Obfite ilości żywicy i drewna były codziennie wypalane w świątyniach, a każdy zapach był niezależnym nośnikiem pewnej informacji, miał swoje konkretne znaczenie dla ceremonii, cel.

Starożytni Egipcjanie jako kadzideł używali najczęściej kadzidłowca, mirry oraz Kyphi. Historyk Plutarch (około 70 p.n.e.) mówi nam, że kadzdeł używano trzy razy dziennie. Olibanum składano w ofierze rano, gdy drzwi do świątyni zostały otwarte, następnie mirry używano w południe i wreszcie Kyphi oraz Kapet wieczorem o zachodzie słońca, po czym drzwi świątyni zostawały  ponownie zapieczętowane. Ostatnie kadzidło - Kyphi (w ofierze do męskich bóstw) i Kapet (w ofierze do bóstw kobiecych) to wyjątkowa i aromatyczna mieszanka bardzo interesujących składników. Zakłada się, że zawierały w sobie takie składniki jak: miód, wino, rodzynki, mirre, jagody jałowca, cyperus, żywice terpentynową, aspalat i tatarak. Według różnych uczonych mogło ono posiadać również takie składniki jak szafran, kardamon, matyks, cynamon, mięte, hennę oraz wiele innych.  

“The Obsequies of an Egyptian Cat”  John Reinhard Weguelin, 1886

W islamie prorok Mahomet zachęcał do palenia drewna agarowego (znanego również jako bakhour) w meczetach, aby zachować ich czystość i piękno. Było to szczególnie ważne w dniu Jumah (piątek). Wielu muzułmanów przeniosło tą tradycję ze swoich świątyń do własnych domów, mając nadzieję że odzwierciedli ona naturę świętej i bezpiecznej przestrzeni zapewnianej przez meczet. Kadzideł używa się w tej kulturze do dziś, między innymi przy wielu ceremoniach, błogosławieństwach i do oczyszczenia miejsc mocy takich jak Al-kaba w Mekce.

Islam

Grecja i Rzym

Kadzidło przybyło do starożytnej Grecji i Rzymu poprzez Babilon, gdzie używano go podczas modlitw i wyroczni. Był używany głównie jako odosobniona forma kultu lub część różnych rytuałów. W religii greckiej i rzymskiej, podobnie jak w wielu innych religiach, dym kadzidła wznoszący się do nieba był środkiem komunikacji z bogami i karmieniem ich.

Chrześcijanistwo

Praktyka ta jest zakorzeniona we wcześniejszych tradycjach judaizmu. Dym płonącego kadzidła jest interpretowany zarówno przez zachodnie kościoły katolickie, jak i wschodnie kościoły chrześcijańskie jako symbol modlitwy wiernych wznoszących się do nieba.

Ponadto w czasach biblijnych kadzidło z mirry — często w połączeniu z kadzidłem (olibanum) — palono w miejscach kultu, aby oczyszczać powietrze i zapobiegać rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych, w tym tych wywoływanych przez bakterie. Jedno z ostatnich badań wykazało, że spalanie mirry i kadzidłowca może zmniejszać liczbę bakterii w powietrzu nawet o 68%. Więc pokazuje to, że praktyki, które kiedyś opisywano jako odstraszające zaraze i złe moce, mają swoje zakorzenienie w rzetelnej wiedzy.

Starotestamentowy obraz wznoszącej się ku górze woni kadzidła jest symbolem modlitwy: „Niech moja modlitwa będzie stale przed Tobą jak kadzidło; wzniesienie rąk moich jak ofiara wieczorna” (Ps 141,2)

Buddyzm

Buddyjska tradycja palenia kadzidła była praktykowana w wielu krajach azjatyckich, takich jak Chiny, Tajlandia i Korea. Jego zapach i dym były uważane za niezbędny sposób uświęcenia rytualnego zachowania w praktykach buddyjskich. 

Kadzidło jest często wymieniane w kanonie palijskim, pismach świętych, które datują się na życie Buddy. Wraz z kwiatami, jedzeniem, napojami, a nawet szatami kadzidło było powszechnym darem składanym czcigodnej osobie na znak szacunku.

Chiny

Najwcześniejsze udokumentowane dowody używania kadzideł znajdują się w starożytnych Chinach, gdzie wytwarzano je z mieszanek ziół i roślin, takich jak cynamon i drzewo sandałowe, dwa zapachy, które wciąż są szeroko stosowane w nowoczesnych kadzidłach.

Sztuka chińskiej kultury kadzidła sięga tysięcy lat wstecz do dynastii Han. Kadzidło było używane do aromatyzowania pokoi i odzieży, jako integralna część buddyjskiego kultu oraz jako uszlachetnianie przestrzeni i przyjemność dla uczonych i szlachty.

Następnie kultura kadzidła nadal rozkwitała wspierana przez silny handel, rozprzestrzenianie się buddyjskich wierzeń i częstą wymianę z zagranicą. W tym czasie powstał historyczny Jedwabny Szlak. Do najczęściej używanych kadzideł w tym czasie należały agar, kamfora, styraks, goździki i żywica damarowa. Ulubione przez członków rodziny królewskiej drewno agarowe uważane było za najbardziej luksusowe.

Użycie kadzideł w Chinach osiągnęło swój szczyt za czasów dynastii Song. Wówczas szlachta cieszyła się nim jako popularną rozrywką kulturalną, budując sale przeznaczone do ceremonii kadzidła. Dwór Cesarski założył „Repozytorium kadzideł i leków”, aby nadzorować import drewna agarowego oraz innych przypraw i leków. Wraz ze wzrostem popularności kadzidła uczeni i arystokracja używali go podczas komponowania poezji, gry na instrumentach muzycznych, organizowania uczt lub podczas medytacji. Kultura kadzidła była nadal popularna w czasach dynastii Ming i Qing podczas imprez towarzyskich i codziennych zajęć rekreacyjnych.

,,Listening to the Ancient Zither: a Pictorial Rendition’’ (wycinek obrazu, The Palace Muzeum Beijing)

Celtowie oraz kultury słowiańskie

Również na naszej ziemi używano obficie wielu kadzideł. Najczęściej były to wiązanki i żywice. Używano ziół takich jak piołun, wrotycz, róża, wierzba, brzoza, żubrówka oraz wiele innych. Niektórymi z nich oczyszczano dom i przeganiano szkodniki. Celtowie mieli praktykę, która polegała na skraplaniu przestrzeni wodą z rzeki lub strumienia, w połączeniu z paleniem jałowca w celu błogosławienia i ochrony lub poświęcenia domu lub osoby. Są to kadzidła, które niosące niezwykłą mądrość naszej ziemi. Pamiętające jej historie i opowieści.

Rdzenne plemiona Ameryki

Palenie ziół lub kadzideł jest świętą praktyką dla wielu rdzennych plemion. To rytuał oczyszczenia i ochrony ciała fizycznego i duchowego. Efektem dymu jest wypędzenie negatywnych energii. Wielu wierzy, że moc i właściwości lecznicze ziół mogą uwolnić osobę lub miejsce od niechcianych myśli, smutku, niepokoju, ducha, nieczystości, złego stanu zdrowia i niechcianej energii lub emocji. Oczyszczanie pozostawia dobry nastrój oraz spokój i harmonię zarówno dla jednostek, jak i środowiska. Używano świętych rdzennych roślin. Najbardziej znanymi jest cedr, szałwia, żubrówka i tabaka. 

Starożytne cywilizacje Ameryki Środkowej 

Jednym z niezwykle ważnych kadzideł dla cywilizacji Majów i Azteków był kopal. Pełnił tak znaczącą rolę, że stał się ogólnym terminem zakorzenionym w rdzennym języku Azteków nahuatl, w którym „copalli” określa zapachowy dym. (Tak samo w naszym języku słowo ,,kadzidło’’ jest zaczerpnięte od nazwy żywicy drzewa kadzidłowca). Nosi ono w sobie mądrość Ziemi i przodków którzy w niej spoczywają. Używano więc kopalu do wielu starożytnych rytuałów, a także współczesnych rytuałów odprawianych przez potomków Majów.

Są to przykłady tylko z niektórych cywilizacji, które wniosły do świata kadzideł swoją mądrość. Czytając strony historii możemy dowiedzieć się o tej sztuce ogromnie dużo, również z wielu miejsc, których nie przywołałem powyżej (między innymi Japonia, Mongolia, Rosja, Skandynawia, Kraje Afryki, Australia i wiele innych) ale to już zostawię na inny artykuł.

...

Źródła którymi się wspierałem

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6801997/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29530608/

https://pl.aleteia.org/2020/09/21/kadzidlo-vs-choroby-przenoszone-droga-powietrzna-kilka-faktow/

https://egyptianstreets.com/2021/12/29/egypts-history-of-burning-incense/

https://www.healthline.com/nutrition/myrrh-oil#TOC_TITLE_HDR_4

https://www.thefeuerlecollection.org/en/history-of-incense/

https://www.wandering-stars.net/kepu-temple-incense